1. Anviwònman Nasyonzini: Yon tyè nan peyi yo pa gen estanda legal sou kalite lè deyò a.
Pwogram Anviwònman Nasyonzini an deklare nan yon rapò evalyasyon ki pibliye jodi a ke yon tyè nan peyi nan mond lan pa pibliye okenn estanda kalite lè deyò (anbyen) ki legalman aplikab. Lè lwa ak règleman sa yo egziste, estanda ki enpòtan yo varye anpil epi souvan yo pa konsistan avèk direktiv Òganizasyon Mondyal Lasante. Anplis de sa, omwen 31% nan peyi ki kapab entwodui estanda kalite lè deyò sa yo poko adopte okenn estanda.
Yo te pibliye rapò UNEP a ki rele “Kontwole Kalite Lè a: Premye Evalyasyon Lejislasyon Mondyal sou Polisyon Lè a” nan lavèy Jounen Entènasyonal sou Lè Pwòp Syèl Ble a. Rapò a te egzamine lejislasyon sou kalite lè 194 peyi ak Inyon Ewopeyen an, epi li te eksplore tout aspè kad legal ak enstitisyonèl la. Evalye efikasite lejislasyon ki enpòtan yo pou asire ke kalite lè a satisfè estanda yo. Rapò a rezime eleman kle yo ki ta dwe enkli nan yon modèl gouvènans konplè sou kalite lè a ki bezwen konsidere nan lejislasyon nasyonal la, epi li bay yon fondasyon pou yon trete mondyal ki ankouraje devlopman estanda kalite lè deyò.
Menas pou sante
OMS idantifye polisyon lè a kòm sèl risk anviwònman ki reprezante pi gwo menas pou sante moun. 92% nan popilasyon mondyal la ap viv nan zòn kote nivo polisyon lè a depase limit ki an sekirite yo. Pami yo, fanm, timoun ak granmoun aje nan peyi ki gen revni fèb yo soufri pi gwo enpak la. Etid resan yo montre tou ke ka gen yon korelasyon ant pwobabilite pou nouvo enfeksyon ak polisyon lè a.
Rapò a fè remake ke byenke OMS te pibliye direktiv sou kalite lè anviwònman an (deyò), pa gen okenn kad legal kowòdone ak inifye pou aplike direktiv sa yo. Nan omwen 34% peyi yo, kalite lè deyò a poko pwoteje pa lalwa. Menm nan peyi ki te entwodui lwa ki enpòtan yo, nòm ki enpòtan yo difisil pou konpare: 49% peyi nan mond lan defini polisyon lè a nèt kòm yon menas deyò, pwoteksyon jewografik nòm kalite lè yo varye, epi plis pase mwatye nan peyi yo pèmèt devyasyon nan nòm ki enpòtan yo.
Yon bon bout chemen pou ale
Rapò a fè remake responsablite sistèm nan pou atenn estanda kalite lè a sou yon echèl mondyal tou trè fèb - sèlman 33% nan peyi yo fè konfòmite ak kalite lè a yon obligasyon legal. Siveyans kalite lè a enpòtan pou konnen si estanda yo respekte, men omwen 37% nan peyi/rejyon yo pa gen egzijans legal pou kontwole kalite lè a. Finalman, byenke polisyon lè a pa konnen fwontyè, sèlman 31% nan peyi yo gen mekanis legal pou adrese polisyon lè transfwontyè.
Inger Andersen, Direktè Egzekitif Pwogram Anviwònman Nasyonzini an, te di: “Si nou pa pran okenn mezi pou sispann epi chanje sitiyasyon aktyèl la kote polisyon lè a lakòz 7 milyon lanmò twò bonè chak ane, rive nan lane 2050, chif sa a ka posib. Li ka ogmante plis pase 50%.
Rapò a mande pou plis peyi entwodui lwa ak règleman solid sou kalite lè a, tankou ekri nòm anbisye sou polisyon lè andedan ak deyò nan lwa yo, amelyore mekanis legal pou siveyans kalite lè a, ogmante transparans, ranfòse anpil sistèm ki aplike lalwa yo, epi amelyore repons yo bay mekanis kowòdinasyon nasyonal ak politik ak regilasyon pou polisyon lè transfrontalyè.
2. UNEP: Pifò nan machin dezyèm men ke peyi devlope yo ekspòte nan peyi an devlopman yo se machin ki polye.
Yon rapò Pwogram Anviwònman Nasyonzini an pibliye jodi a fè remake ke plizyè milyon machin, kamyonèt ak ti otobis dezyèm men ki ekspòte soti an Ewòp, Etazini ak Japon nan peyi an devlopman yo anjeneral pa bon kalite, sa ki pa sèlman lakòz polisyon lè a vin pi mal, men tou, sa ki anpeche efò pou konbat chanjman klimatik yo. Rapò a mande tout peyi yo pou yo ranpli twou vid ki genyen nan politik aktyèl yo, pou yo inifye estanda kalite minimòm pou machin dezyèm men yo, epi pou yo asire ke machin dezyèm men ki enpòte yo pwòp epi an sekirite ase.
Rapò sa a, ki gen tit "Machin itilize ak anviwònman an - Yon apèsi mondyal sou machin lejè itilize: Koule, Echèl, ak Règleman", se premye rapò rechèch ki janm pibliye sou mache mondyal machin itilize a.
Rapò a montre ke ant 2015 ak 2018, yo te ekspòte yon total 14 milyon machin lejè dezyèm men atravè lemond. Nan sa yo, 80% te ale nan peyi ki gen revni fèb ak mwayen, epi plis pase mwatye te ale nan Afrik.
Direktè Egzekitif UNEP a, Inger Andersen, te di ke netwaye ak reòganize flòt mondyal la se prensipal travay pou atenn objektif mondyal ak lokal yo an tèm de kalite lè ak klima. Pandan ane yo, yo te ekspòte de pli zan pli machin dezyèm men soti nan peyi devlope yo pou ale nan peyi an devlopman, men paske komès ki gen rapò ak sa a pa reglemante anpil, pifò nan ekspòtasyon yo se machin ki polye.
Li te mete aksan sou lefèt ke mank de estanda ak règleman efikas se prensipal kòz pou machin abandone, polyan e ki pa an sekirite yo jete. Peyi devlope yo dwe sispann ekspòte machin ki pa pase pwòp enspeksyon anviwònman ak sekirite yo e ki pa apwopriye pou sikile sou wout ankò, alòske peyi enpòte yo ta dwe entwodui estanda kalite ki pi strik.
Rapò a fè remake ke kwasans rapid nan kantite machin ki posede se prensipal faktè ki lakòz polisyon lè a ak chanjman klimatik. Globalman, emisyon gaz kabonik ki gen rapò ak enèji ki soti nan sektè transpò a reprezante apeprè yon ka nan total emisyon mondyal yo. Espesyalman, polyan tankou patikil amann (PM2.5) ak oksid nitwojèn (NOx) ki emèt pa otomobil yo se prensipal sous polisyon lè iben yo.
Rapò a baze sou yon analiz apwofondi sou 146 peyi, epi li te jwenn ke de tyè ladan yo gen yon nivo "fèb" oswa "trè fèb" nan politik kontwòl enpòtasyon pou machin dezyèm men.
Rapò a te fè remake tou ke peyi ki aplike mezi kontwòl (sitou laj machin ak estanda emisyon) sou enpòtasyon machin dezyèm men yo ka jwenn machin dezyèm men kalite siperyè, tankou machin ibrid ak elektrik, a pri abòdab.
Rapò a te jwenn ke pandan peryòd etid la, peyi Afriken yo te enpòte pi gwo kantite machin ize (40%), ki te swiv pa peyi Ewòp de Lès (24%), peyi Azi Pasifik yo (15%), peyi Mwayen Oryan yo (12%) ak peyi Amerik Latin nan (9%).
Rapò a fè remake ke machin dezyèm men ki pa bon kalite yo ap lakòz plis aksidan trafik wout tou. Peyi tankou Malawi, Nijerya, Zimbabwe, ak Burundi ki aplike règleman machin dezyèm men ki "trè fèb" oswa "fèb" yo gen yon gwo pousantaj moun ki mouri nan trafik wout tou. Nan peyi ki te fòmile epi aplike règleman machin dezyèm men yo yon fason strik, flòt domestik yo gen yon faktè sekirite ki pi wo epi mwens aksidan.
Avèk sipò Fon Nasyonzini pou Sekirite Wout ak lòt ajans, UNEP ankouraje lansman yon nouvo inisyativ ki dedye a entwodui estanda minimòm pou machin dezyèm men. Plan an kounye a konsantre sou Afrik an premye. Anpil peyi afriken (tankou Mawòk, Aljeri, Kòt Divwa, Gana ak Moris) te etabli estanda kalite minimòm, epi anpil lòt peyi te montre enterè pou rantre nan inisyativ la.
Rapò a fè remake ke plis rechèch nesesè pou plis detay sou enpak komès machin itilize yo, ki gen ladan enpak machin lou itilize yo.
Dat piblikasyon: 25 Oktòb 2021